Neerlandia

Veel is er niet bewaard gebleven van wat ooit het onderkomen was van de NV Draadindustrie Neerlandia aan de Vaartsche Rijn in Utrecht. Toch valt dat bij de eerste aanblik niet op. De lange zijbeuk met de toogramen heeft bijna kathedrale proporties, de imposante schoorsteen is van verre zichtbaar. Maar niets is wat het lijkt. Alleen de muren aan de zuidzijde en de voorgevel zijn nog bijna in oorspronkelijke staat. Slechts de open delen hiervan zijn vervangen door het slanke aluminium gevelsysteem van Reynaers. Achter de industriële façade gaan vijftig appartementen van 40 tot 45 vierkante meter verborgen. ‘Toen ik hier acht jaar geleden voor het eerst kwam, stond er alleen een verwaarloosde fabriek waarvan maar een klein deel in gebruik was’, vertelt Jan Poolen van Zeep Architects and urban designers. ‘Na een inspectie brachten we in kaart welke delen we wilden behouden. Dat was beperkt. Slechts de schoorsteen, een zijgevel en de voorgevel – gelegen aan het water – hadden monumentale waarde en waren te redden.’ Sacraal ‘Het was spannend of de plannen om deze locatie te transformeren – Neerlandia is onderdeel van een groter stedenbouwkundig plan – doorgang konden vinden’, vervolgt hij. ‘Vooral met de herbestemming van de oude fabriek worstelden we, maar uiteindelijk ging de tijd verder en werd het steeds duidelijker dat dit gebouw een jonge doelgroep erg zou aanspreken en een belangrijk deel van het parkeren kon herbergen.’ Poolen vulde de opdracht op creatieve wijze in. ‘De oude muur aan de zuidkant was prachtig, maar door de nabijheid van de A12 moesten we extra geluidswerende maatregelen treffen. Besloten is om een tweede gevel achter de oorspronkelijke muur te plaatsen en het aluminium gevelsysteem van Reynaers als geluidsscherm te laten dienen. Daarnaast hebben we licht toegevoegd aan de appartementen door de oude bovenramen te verlengen. Daardoor ogen ze nu bijna sacraal.’ En over de schoorsteen vertelt hij: ‘We wilden hem graag behouden, maar dat lukte niet op de oude locatie. Besloten is om hem in stukken van drie meter te zagen en naast de fabriek een nieuw leven te gunnen.’ Industriële uitstraling Aan de voorzijde, waar straks een horecagelegenheid in komt, veranderde Poolen weinig. ‘De robuuste architectuur met donkere stenen wilden wij, maar ook de gemeente behouden. Dit is ook het uitgangspunt voor de toegevoegde nieuwbouw. En dat gold ook voor de industriële uitstraling van Neerlandia. Daarom is besloten om de voor- en zijkant te voorzien van slanke aluminium profielen. De profielen met taps toelopende lijsten verfijnen de gevel en refereren aan de oude glorie.’ Wie wil zien hoe het pand van de draadindustrie er ooit uitzag, moet even om het gebouw heen lopen. Aan de achterzijde is in de metalen panelen namelijk een grafische perforatie van het oorspronkelijke gebouw verwerkt.