Viveste Hoge Schaft

In Houten realiseerde woningcorporatie Viveste 25 tijdelijke prefab houtskeletbouwwoningen voor gezinnen, waarbij er enkele zijn gereserveerd voor statushouders. Om de bewoners, ondanks de beperkte afmetingen van hun woning, een ruimtelijk gevoel te geven, is gekozen voor de woonkamer op de verdiepingsvloer. Slaapkamers, badkamer en de technische ruimte bevinden zich op de begane grond. Hierdoor kijken bewoners niet aan tegen het naastgelegen spoorscherm of aangebouwde fietsschuurtjes. En door de schuine kap en de grote gevelopeningen is er de beleving van lucht en ruimte.

Viveste kreeg het onbebouwde industrieterrein Hoge Schaft in 2016 voor tien jaar in bruikleen van de gemeente Houten om huisvesting te kunnen bieden aan urgent woningzoekende gezinnen. De oplevering ging in twee fases. In 2017 kregen de eerste zes gezinnen de sleutel van hun nieuwe woning en een jaar later werd de rest gerealiseerd. “We hebben de Barli Base Uitkijkwoningen speciaal voor deze locatie ontwikkeld”, zegt Menno Top, architect bij LA Architecten en Ingenieurs. “Na tien jaar kunnen ze verplaatst worden naar een andere plek. De woningen kunnen met gemak 30 jaar meegaan; ze voldoen aan dezelfde eisen als permanente bouw.”

LA Architecten en Ingenieurs werkt samen met prefabbouwer Barli uit Uden. Voor Hoge Schaft werd de benedenverdieping in zijn geheel in de fabriek gemaakt en op locatie met een kraan op de betonnen fundering gehesen. De tweede bouwlaag is er vervolgens opgebouwd met prefab wandschijven. Top: “Bij latere projecten, zoals recent in Grave, leveren we ook de tweede bouwlaag volledig prefab op de bouwplaats aan. Dan gaat de bouw nóg sneller en kunnen we een rij van acht woningen in één dag doen.” Die tijdsinschatting is overigens exclusief de funderingsvoorbereidingen en het afwerken van gevel en aansluitingen binnen in de woning.

Transport is beperkende factor

Door het transport van prefabwoningen heeft de ontwerper te maken met een aantal voorschriften en beperkingen. Ten eerste moet een bepaalde stijfheid bereikt worden, omdat kleine ongewenste bewegingen tijdens het transport kunnen leiden tot bijvoorbeeld scheurtjes in het tegelwerk van de badkamer. Top: “In een normale hsb-woning is het plafond tegelijk de vloer van de bovenverdieping. Maar bij deze prefabwoningen hebben we voor de benodigde stijfheid een extra plafond gemaakt.” Een tweede uitdaging waar een architect zich voor gesteld ziet, zijn de afmetingen. “Een lengte van 20 meter is haalbaar, lastiger zijn de hoogte en de breedte. Breder dan 4,50 meter is - zonder extra vergunningen – niet mogelijk. En qua hoogte mag de woning inclusief de hoogte van de oplegger niet boven de 4,20 meter uitkomen. Dat zijn de beperkingen.”

Zoninval

Eén van de uitdagingen waar de woningcorporatie en de architect bij de Hoge Schaft een oplossing voor moesten vinden was de zoninval. De woningen hebben overstekken, maar door de transportbeperkingen zijn die niet diep genoeg. Dat probleem speelt vooral in de lente en de herfst, wanneer de zon laag staat maar nog wel veel warmte produceert. “We zagen dat bewoners dit probeerden op te lossen door kranten tegen de ramen te plakken”, zegt Peter van Dongen, projectleider bij Viveste. “Na lang puzzelen kozen we voor vaste buitenzonwering van horizontale aluminium lamellen die van binnenuit elektrisch te bedienen zijn.”

Voorkomen van oververhitting

Oververhitting is een issue dat de laatste jaren prominenter in beeld is gekomen bij architecten en woningcorporaties. Door de hete zomers tikt de thermometer binnenshuis al snel de dertig graden aan. In het vernieuwde Bouwbesluit is met de oververhittingseis TOjuli daar meer aandacht voor gekomen. “Maar het brengt wel dilemma’s met zich mee”, zegt Van Dongen. “Maatregelen zijn niet altijd makkelijk te nemen en kosten geld.” Menno Top is het daarmee eens. “Eigenlijk wil je passieve maatregelen. Bijvoorbeeld een zomernachtventilatieluik, maar daar zit een elektrische motor aan die stuk kan. Dat wil je als corporatie voorkomen. Soms kiezen corporaties daarom voor elektrische airconditioning, maar vanuit energetisch oogpunt is dat zonde.” Is oververhitting een probleem dat vooral speelt in houtbouw? “Niet per definitie, we komen het ook in andere projecten tegen”, aldus Van Dongen. Hij gelooft dan ook dat met hout bouwen de toekomst is. “Alleen moeten er binnen organisaties een paar mensen zijn die van hout houden. Is dat het geval dan kunnen er stappen gezet worden. Wat mij betreft is hout echt de richting die we in moeten slaan.”