Iewan

Zo’n 10 jaar geleden werd woningbouwcorporatie Talis benaderd door de woongroep Iewan. In Nijmegen-Noord wilden de initiatiefnemers een ecologisch complex realiseren. ‘Net op het moment dat wij in ons ondernemingsplan schreven: we willen meer inzetten op participatie’, zegt Michel Pott, projectmanager bij Talis. 

“Iewan is in alle facetten een bijzonder project. Het was onze kennismaking met houtbouw en bij de ontwikkeling trokken we samen op met de bewoners, de architect en de aannemer”, legt Pott uit. En vooral in het begin was dat even aftasten naar de mogelijkheden. “Zo waren de eerste schetsen mooi, maar als woningcorporatie schrokken we van het idee van ronde woningen die na 30 jaar één worden met de natuur. Dat was voor ons niet realistisch; we hebben namelijk een sociale opgave ten aanzien van de volkshuisvesting en we moeten de exploitatiekosten in het oog houden. Woningen kunnen we niet in 30 jaar volledig afschrijven”, verduidelijkt hij.

Programma van Eisen

Toch zette Talis de gesprekken met Iewan voort. “We zijn gestart met een onderzoek waarvoor ORIO Architecten is benaderd. Zij stelden het Programma van Eisen op; ecologisch was het uitgangspunt en we hadden de wens om de woningen op te trekken in hout en stro.” Al snel bleek echter dat het eerste ontwerp te duur werd. Maar, de initiatiefnemers en Talis gaven niet op. Pott: “De ambitie om ecologisch te bouwen bleef overeind, zelfs al betekende dat dat we van de gebaande paden moesten afwijken.” Zo werd er bijvoorbeeld voor gekozen om de stap met de bouwadviseur over te slaan en direct de markt te benaderen met de vraag: welke aannemer wil meewerken in dit bouwteam én met de bewoners het ontwerp uitwerken? “Door de economische crisis (10 jaar geleden) waren er veel geïnteresseerden, waaronder Vastbouw uit Rijssen.”

Aannemer in de ontwerpfase

De stap om in de ontwerpfase met de aannemer om tafel te zitten bleek lonend. “Nog steeds waren de plannen duurder dan begroot, maar door de praktische insteek van de bouwer kwamen we al veel dichter bij elkaar.” Zoveel dichter dat Talis besloot haar rekenmethoden aan te passen. “Als wij de lagere exploitatiekosten meenamen, een beroep konden doen op subsidiegelden van de provincie én de gemeente en onze eigen uren beschouwden als leergeld, dan was dit project haalbaar.” Mede omdat Talis berekende dat de beheerkosten beperkt zijn. “Iewan zorgt zelf voor inning van de huurgelden en bij mutaties voor nieuwe bewoners. En door de gemaakte materiaalkeuzes zijn er ook weinig onderhoudskosten.”

Concessies

Toch moesten er wel concessies worden gedaan. Pott: ‘De belangrijkste onderdelen van het PvE bleven: bouwen met hout en stro, leemstuc op de wanden en een helofytenveld voor de waterzuivering. Maar om enkele aanpassingen ten aanzien van het oorspronkelijke ontwerp kwamen we niet heen. Bijvoorbeeld voor de beganegrondvloer. Deze vloer en de stabilisatiewanden zijn opgetrokken uit beton en kalkzandsteen voor de constructieve stijfheid. Daarnaast is extra tijd besteed aan de houten vloeren. Deze voldoen nu aan de technische eisen in het Bouwbesluit ten aanzien van brandwerendheid en geluid. Wel hebben we bij de bewoners aangegeven dat er kans is op meer burengeluid, omdat hout werkt en er in de toekomst naden kunnen ontstaan.”

Een andere uitdaging was om in de gevel stro te verwerken. “In de Nederlandse normen is strobouw nog niet opgenomen. Daarom heeft goedkeuring van de plannen plaatsgevonden op basis van een Duitse gelijkswaardigheidsverklaring van het Passivhaus.”

Vergrijzend hout

Pott geeft aan dat de meningen over het gebouw van  Iewan soms verdeeld zijn, vooral over de gevelafwerking. “Het Accoyahout vergrijst. Het was een bewuste keuze om niet te schilderen, maar daardoor treedt wel verkleuring op. Dat gaat niet gelijkmatig, waardoor het misschien lijkt alsof er onderhoud nodig is. Over een tijdje is dat een stuk mooier. Voor ons als woningcorporatie brengt dat voordelen met zich mee. Het schilderwerk is een grote onderhoudspost die om de acht à tien jaar terugkeert, deze vervalt nu. Bovendien zijn de bewoners er blij mee; zo krijgt  het gebouw de duurzame uitstraling .

Positief gevoel

Terugkijkend heeft Talis een positief gevoel. “Door de hands-on-mentaliteit van de woongroep is Iewan snel gerealiseerd en zijn alle woonwensen waargemaakt. Wat me daarnaast opviel is hoeveel deze manier van bouwen bijdraagt aan een gezond binnenklimaat. Dat merk je direct als je er bent; het voelt echt anders.” Gevraagd naar de nadelen, zegt Pott: “Door de subsidie en omdat we bouwden in de crisisperiode was het economisch haalbaar, maar de kosten voor houtbouw moeten omlaag, pas dan is het in de reguliere woningbouw een oplossing.” Dat heeft Talis er echter niet van weerhouden om meer houtbouwprojecten te realiseren. Pott: “Het was zeker niet eenmalig. De afgelopen jaren hebben we vaker met hout gebouwd. Bijvoorbeeld bij een renovatieproject, woningen die helemaal nieuw opgebouwd zijn vanaf de fundering. Het beperkte gewicht van de constructie gaf op die locatie de doorslag om voor hout te kiezen. Daarnaast ontwikkelen we op dit moment een appartementencomplex van acht lagen in houtskeletbouw. Wellicht moeten we ook hier een aantal concessies doen ten aanzien van het oorspronkelijke plan, maar we komen steeds dichter bij het verwezenlijken van duurzame ambities.”