Maankwartier

“Het streven is niet historiserend te bouwen, wel liefdevol te materialiseren en detailleren”, zo typeert kunstenaar Michel Huisman het Maankwartier in Heerlen. De wijk, gelegen bij het station, is de nieuwe verbinding tussen noord en zuid, waar hij een nieuwe ziel aan gaf.

Huisman maakte het ontwerp voor het Maankwartier “als vrij werk, hors concours”, zoals hij zelf zegt, in de tijd dat voor iedereen in Heerlen duidelijk werd dat er iets aan het stationsgebied moest gebeuren. In de woorden van Huisman was het “een onherbergzaam gebied, waar gaten in het stedelijk weefsel vielen doordat kleine, charmante winkels plaats maakten voor karakterloze ketens.” Daardoor verloor Heerlen voor de tweede keer zijn ziel, nadat het met het verdwijnen van de mijnbouw al een deel van zijn imago kwijt was. Bovendien lagen de treinsporen als een barrière tussen de stadsdelen, slechts verbonden door een unheimische tunnel.

Stadsdeel als een citadel

Het Maankwartier herstelt de samenhang in het kale stationsgebied. Het roept het verleden van de stad op, uiteenlopend van de mijnbouwgeschiedenis tot “de ooit hier aanwezige Romeinen”. “De nieuwe verbinding is dan ook geen smalle overbrugging van de treinsporen, maar moet als verbinding zelf aantrekkelijk genoeg zijn om mensen te lokken”, aldus Huisman. Daarom creëerde hij een breed plein boven de sporen, met bebouwing aan weerszijden. Doordat het plein aan beide zijden van het spoor daalt, brengt het structuur in de rafelige context.

Het ontwerp van Huisman is door Wauben Architects uit Geleen volledig technisch uitgewerkt. Bij die uitdaging is het architectenbureau als het ware omgekeerd te werk gegaan. Vanuit de hoofdvolumes en buitengevels – volgens de tekeningen van Huisman – heeft Wauben Architects bruikbare winkel-, kantoor- en woonruimten ontworpen, compleet met onder meer entrees, trappenhuizen en expeditieruimten. Veel van de ruimten wordt casco opgeleverd; de weloverwogen inpassing van vluchtwegen en installaties zorgt voor maximaal behoud van flexibiliteit.

Een intieme sfeer wordt bereikt met het gevarieerde gevelbeeld, dat een organisch gegroeide wijk suggereert. Door de plaatsing van gevelopeningen niet op basis van de constructie of verkaveling te bepalen, versterken de kunstenaar en architecten dit beeld. “Loggia’s, gaanderijen en riante trappartijen roepen mediterrane sferen op, net als de bogen en poorten. De bogen dienen ook om bovenliggende massa’s te laten ‘landen’. De vormgeving refereert tevens aan industriële gebouwen en ‘de schrale ingenieurskunst van de mijnarchitectuur’.”