ENKA Kantinegebouw

Langs het spoor bij Ede aan de rand van de Veluwe ligt de voormalige kunstzijdefabriek ENKA. De ENKA was lange tijd het grootste fabriekscomplex in Nederland. Op het enorme terrein staan nog altijd diverse monumenten, waaronder de Westhal.

Daarnaast is er op het complex ook een nieuwe woonwijk in ontwikkeling. Middenin deze woonwijk ligt het opvallende Kantinegebouw. Na jaren leegstand krijgt dit bijzondere industriële erfgoed nu dagelijks kinderen over de vloer die er hun boterhammen eten.

Geschiedenis van het ENKA Kantinegebouw

Na beschadiging van de oorspronkelijke schaft- en kleedlokalen van de ENKA in de Tweede Wereldoorlog werd in 1950-1951 een nieuw was-, kleed- en schaftlokaal gebouwd. De vooruitstrevende directie heeft het ca. 4000 m² grote Kantinegebouw destijds laten ontwerpen voor het welbevinden van het personeel. Het ontwerp van de architect D. Masselink was voor die tijd zeer modern en gerieflijk. Het diende dan ook als voorbeeld voor vele andere bedrijfskantines in het land.

Het Kantinegebouw was via loopbruggen verbonden met de productiegebouwen. In de parterre en op eerste verdieping bevonden zich de kleed- en waslokalen. Op de tweede verdieping waren drie schaftruimtes: een grote voor mannelijk fabriekspersoneel, een voor de fabrieksmeisjes en een voor het kantoorpersoneel. Vanaf 1965 nam de vraag naar kunstzijde af en was er zware concurrentie van lagelonenlanden buiten Europa. Dit leidde uiteindelijk tot het sluiten van de fabriek in 2003. Na de sluiting heeft het Kantinegebouw geen nieuwe bestemming gekregen.

Herbestemming tot 'brede school'

Op 23 september 2020 opende CNS-basisschool 'De Ontdekking' haar deuren in het voormalige kantinegebouw dat is gerestaureerd en verduurzaamd en plaats biedt aan ruim 250 leerlingen. Aan de opening van De Ontdekking, zoals de nieuwe basisschool gaat heten, ging een jarenlange restauratie vooraf, waarbij de charme van het rijksmonument behouden bleef en toch het BENG-predikaat (Bijna EnergieNeutraal Gebouw) is behaald.  

Het kantinegebouw krijgt een maatschappelijke functie in de nieuwe woonwijk. BOEi heeft het gebouw herbestemd tot een ‘brede school' met een basisschool, kinderdagverblijf, peuterspeelzaal, buitenschoolse opvang, maatschappelijke voorzieningen en een invulling voor de bovenste verdieping.