Jonas, Amsterdam

Met het ontwerp voor Jonas heeft Orange Architects in 2017 de tender voor Plot 42A, gelegen aan de haven van IJburg in Amsterdam, gewonnen. Jonas is een gebouw met een zeer vernieuwend woonconcept en een spectaculair ruimtelijk interieur dat het hoogst haalbare duurzaamheidscertificaat krijgt (Breeam Outstanding). Het ontwerp, met een mix-use programma, is gemaakt in opdracht van Amvest en is tot stand gekomen in samenwerking met Site urban development, ABT, Felixx landscape architects en Floor Ziegler.

De naam Jonas refereert aan het verhaal van ‘Jonas en de Walvis’. Het staat voor avontuur en intimiteit, maar ook voor beschutting, geborgenheid en behagelijkheid in een ‘groot lichaam’. Het is een stoer gebouw met een warm hart. Tegelijkertijd is Jonas een duurzaam en aansprekend gebouw dat zich onderscheidt van de omliggende gebouwen op IJburg - alleen al vanwege de speciale ligging op de landtong en het bijzondere programma dat hier gehuisvest wordt. Het gebouw geeft op een uitgesproken wijze vorm aan thema’s die er op deze plek toe doen; water, kade en maritiem ambacht. Hierdoor wordt Jonas heel vanzelfsprekend, omdat het gebouw de ‘ziel van de plek’ omarmt en zichtbaar maakt.

Het gebouw met haar onregelmatige openingen creëert een beeld waarbij de ramen zachtjes over de gevel lijken te golven. Daarmee is Jonas net anders. Het gebouw is niet van steen, maar bekleed met donkergekleurd, geprepatineerd zink. De gevel staat niet op de grond, maar is opgetrokken, het volume is niet rechthoekig, maar diamantvormig. Daarmee is het gebouw zowel vertrouwd als vervreemdend, sculpturaal maar ook rationeel, herkenbaar maar ook vernieuwend.

Maar de echte verrassing van Jonas zit aan de binnenkant; Deze is gastvrij, warm en spectaculair en geeft uitdrukking aan een modern en duurzaam gemeenschapsleven. Het interieur is onverwacht en surrealistisch. Het ruimtelijk concept hiervoor is gebaseerd op de wijze waarop traditioneel houten schepen worden gebouwd; Een serie achter elkaar geplaatste spanten vormt het skelet, dat daarmee de belangrijkste drager van het gebouw wordt. Hierdoor kunnen grote uithollingen in het bouwvolume gemaakt worden, waarbij het gevraagde woningprogramma, met in totaal 270 appartementen, in de ‘huid’ van het gebouw zit.

In de plint op de begane grond is ruimte gereserveerd voor kantoren, horeca, een filmzaal en een gemeenschappelijke huiskamer. Aan de voorzijde van het gebouw ligt een openbaar plein dat wordt begrensd door een houten ‘rots’ met trappen. Deze rots, die tevens de ingang van de parkeergarage markeert, fungeert als driedimensionale speelplek en kan dienst doen als tribune bij evenementen en voorstellingen. Het plein wordt voltooid met een informele groenplek en (in de zomer) een stadsstrand. Voorzieningen met een duidelijk duurzaam-, community-, of IJburgs profiel, die bijdragen aan de wereld van Jonas.

Door de verschillende collectieve ruimtes in en om het gebouw - de rots, het plein, het zwembad, de huiskamer, de canyon, het bos, het bergpad en het strand - als een parelketting aaneen te schakelen ontstaat een betoverende leef- en verblijfwereld. Deze is niet alleen toegankelijk voor de bewoners van het gebouw, maar deels ook voor IJburgers die het gebouw bezoeken.

Hoe genereus kun je zijn! De deuren staan open, de huiskamer en het bos zijn publiek toegankelijk. Overdag is de canyon te bezoeken en kan iedereen door het gebouw het rondje om de haven maken. In de zomer zijn het gebouw en de omliggende ruimtes als een kapstok voor allerlei activiteiten; zwemmen in het afgeschermde natuurzwembad, film kijken vanaf de rots, een potje beachvolleybal op het plein of zonnebaden op het dakstrand. In de winter is het gebouw als de haard die in de huiskamer brandt; warm en uitnodigend. Een kerstboom op het plein, schaatsen op de vijver, koek en zopie in de pop-up kiosk onder de rots.

Zo ontstaat een goed en samenhangend programma, dat de landtong tot leven wekt. Een gebouw dat je kan bezoeken en waar je kan samenkomen. Een echt hart voor IJburg!