Weezenhof

Anno nu glanst De Weezenhof in de Nijmeegse zon. Hoe anders dan in 2013. Weliswaar was er met het gebouw structureel weinig mis - het had goede plattegronden, een prettige ligging en prima bouwstructuur - maar het appartementencomplex dateerde duidelijk uit de vorige eeuw. Onder leiding van architect Pieter Oosterhout onderging De Weezenhof een metamorfose. En niet alleen het uiterlijk, ook het energielabel transformeerde van F naar A en B.

“De Weezenhof was een afspiegeling van de zeventiger jarenbouw. Het maakte een gedateerde, armoedige   indruk, maar structureel was en is er weinig op aan te merken”, vertelt Oosterhout. “De plattegronden zijn goed, de appartementen ruim en mede daardoor is er weinig bewonersverloop. Het heeft een portiekontsluiting en het voorportaal wordt gedeeld door drie appartementen.” Destijds was het experimentele woningbouw, het complex werd ook wel ‘de hippe hoogbouw’ genoemd.  Dit zorgde destijds voor een rap bouwtempo, maar de kwaliteit heeft daar volgens de architect niet onder geleden. Toch rijst vroeg of laat bij woningbouwverenigingen de vraag: wat willen we met deze appartementencomplexen? “Ze voldoen aan de vraag naar goedkope woningen, maar door de energetische aspecten worden de appartementen onaantrekkelijker, zeker nu de energierekening een steeds prominenter deel uitmaakt van de vaste lasten.” Woningbouwvereniging Talis besloot daarop een prijsvraag uit te schrijven en Oosterhout Architecten won de competitie.

Glanzend

Meest in het oog springend aan de buitenzijde is de glanzende bekleding. Oosterhout: “De bekleding kleurt van groen tot brons, afhankelijk van de lichtval en het weer. Doordat de Chameleon panelen bespoten zijn met een soort harde autolak heeft het weinig last van vuilafzetting en is het onderhoudsvriendelijk.” Maar bovenal geeft het De Weezenhof een ‘gezicht’. “We wilden een rustige uitstraling creëren en een woonomgeving waar bewoners zich prettig voelen zonder de uitstraling van sociale woningbouw, integendeel, met een chique uitstraling. Dat hebben we onder andere bereikt door het complex duidelijke kaders te geven. De hoeken zijn dicht gemaakt. Staken de balkons eerder uit – wat zorgde voor veel trek en wind op de bovenste verdiepingen en het vervolgens dichtzetten door de bewoners van de openingen – nu is het gebouw duidelijk ingekaderd. Die kaders geven bewoners een ‘eigen’ ruimte,   een duidelijke structuur en laten daarmee  het gebouw tot zijn recht komen. Het complex heef zich visueel weer ‘opgericht’”

Waar de architect een statement maakte door te werken met de Chameleon gevelbekleding, daar kregen de kozijnen een rustige uitstraling. De metallic kozijnen en antracietgrijze emalitplaten onder de ramen creëren een aangename harmonie, zonder dat het saai wordt. “Door de glansgraden komen de kleuren bij elkaar. Het grijs metalic van de profielen zorgt er bovendien voor dat de kozijnen slanker ogen dan de 6 centimeter die gebruikt is. Daarnaast is gekozen voor een trapeziumvormige deklijst. De combinatie van kleur en dieptewerking geeft het lijnenspel een extra dimensie.”

Visie

“Voor ons is renovatie op deze schaal relatief nieuw, omdat we ons met name richtten op het particuliere woonsegment. We hadden echter wel een visie en dat is dat je bouwt voor bewoners. Zij zijn het uitgangspunt, want bewoners in sociale woningbouw hebben recht op een aantrekkelijke woonomgeving.” De mening van Oosterhout is dat alles wat goed is bij voorkeur behouden blijft. “Deze flat had al aluminium schuifpuien. Dat geeft ook aan dat tijdens de bouw al gekozen is voor kwaliteit. De puien die erin zaten voldeden echter niet langer aan de energetische eisen, er waren koudebruggen en condensvorming. Bovendien was de bediening van de puien zwaar. Met een relatief oude bewonerspopulatie wil je dat niet. De woningbouwvereniging gaf aan dat zij mede dachten aan een vervanging in houten kozijnen, terwijl onze voorkeur uitging naar aluminium omdat dit het oorspronkelijk gebruikte materiaal is. De investering is weliswaar groter, maar daar staat tegenover dat de onderhoudskosten lager zijn. Die doorrekening is gemaakt waarbij de uitkomst was dat aluminium, mede gezien de hoogte, een goede keuze is. De koudebruggen in het skelet konden we grotendeels voorkomen door geïsoleerde kantlatten te gebruiken. Verder is de buitenwand geïsoleerd. Bewust hebben we gekozen voor een dikkere buitenwand dan per se nodig was. Dit hebben we gedaan om vervorming op te vangen.”

Isolatie

Eigenlijk is de oplossing gemakkelijk: je moet zorgen dat de energie binnen de gebouwen blijft. Daartoe moet de buitenschil aangepakt worden. Ten behoeve van de thermische afdichting werd gekozen voor het gevelisolatie-en afwerkingsconcept met Powerwall, aldus  Project engineer Edzard Hendriks van Recticel Insulation. Het is een totaaloplossing, zowel een energetische –a ls esthetische oplossing  

Voor De Weezenhof was essentieel dat de isolerende schil om de flats met dit systeem niet onderbroken zou worden want dan zouden koudebruggen ontstaan.” Het houtregelwerk is gesteld met Borgh Facafix. Daardoor kan de gevelbekledingsplaat uiteindelijk superstrak worden aangebracht en isoleert de complete gevel optimaal.

Nieuwe rol

Denken vanuit de bewoner en opdrachtgever wordt steeds belangrijker voor architecten. Zeker bij een appartementencomplex zoals De Weezenhof, dat 270 appartementen telt én waar de bewoners tijdens de verbouwing bleven wonen. “De overlast moet tot een minimum beperkt blijven, maar ook is het van belang dat zij inspraak hebben. Dat hebben zij bij het gehele traject gehad, en dat is prima verlopen. Een voorbeeld hiervan is de selectie van de zonwering. Alle doeken zijn vervangen. Wij hadden een voorselectie voor de kleuren gemaakt en vervolgens konden zij hun keuze maken. Wat we zagen is dat bewoners zelf hun verantwoordelijkheid nemen. Samen besloten zij dat de nieuwe uitstraling niet verstoord mocht worden. Wie nu De Weezenhof bezoekt ziet hetzelfde aanzicht als direct na oplevering.” Oosterhout zat bij particuliere opdrachtgevers altijd al met de bewoners om tafel. “Die werkwijze heb ik hier voortgezet. Die rol van de architect is de laatste tijd veel aan de orde. We staan tussen de mensen in, moeten ons dienstbaar opstellen en ook onze verantwoordelijkheid nemen als ambachtsman.” Oosterhout vertolkte die functie niet alleen naar de bewoners, maar ook naar de woningbouwvereniging en leverancier. “Bewoners willen zo lang mogelijk prettig wonen, voor de corporatie is het van belang dat woningen weer dertig jaar mee kunnen.” Maar ook milieueisen spelen een steeds grotere rol bij het verlenen van de opdracht. Daarvoor moeten architecten de samenwerking met de leverancier aangaan. “Een van de eisen van de woningbouwvereniging was bijvoorbeeld dat gerecycled aluminium gebruikt werd. Reynaers kon daaraan voldoen. De kozijnen bestaan voor 90 procent uit gerecycled aluminium. Om de duurzaamheid aan te tonen werd bovendien DUBO-keur aangevraagd.” Het DUBOkeur® bewijst dat een product, grondstof of woning tot de meest milieuvriendelijke keuze behoort. Dit wordt aangetoond aan de hand van een milieukundige levenscyclusanalyse. De aluminium raam- en deursysteem CS 68 en schuifsysteem CP130 die in De Weezenhof zijn toegepast ontvingen allen het keur van het NIBE, het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie uit Bussum.