LocHal

De LocHal is de nieuwe “huiskamer” van Tilburg. De Spoorzone, die altijd een barrière vormde tussen Noord en Zuid, is een levendig centrum geworden met de Lochal als trekker. De voormalige NS-locomotiefwerkplaats leeft sterk in het collectieve geheugen van de stad. De gemeente Tilburg kocht het gebouw als onderdeel van de herontwikkeling van het gebied. Aanvankelijk werd gedacht aan sloop-nieuwbouw. Gewijzigde economische omstandigheden en de groeiende waardering voor het erfgoed leidden tot een nieuwe visie.

De LocHal is een publieke plek geworden met verbinding als sleutelwoord: tussen stad en gebouw, tussen verschillende mensen, tussen functies en tussen heden, verleden en toekomst. De LocHal biedt plaats aan de openbare bibliotheek, co-werk en vergaderruimtes van Seats2Meet, een stadskeuken, twee kunstinstellingen en een stadshal voor evenementen, exposities en debatten. Het gebouw is meer een overdekt stadsplein dan een traditioneel gebouw; een openbaar trappenlandschap waar de verschillende functies zich op, aan en onder bevinden. Met zeer publiek en levendig gebruik beneden tot aan concentratieplekken op hogere niveaus. Het trappenlandschap maakt tastbaar wat onbereikbaar was: Vroeger kon je omhoogkijken naar het licht, nu kun je er naartoe wandelen. De LocHal geeft een nieuwe betekenis aan de functie van de bibliotheek in het digitale tijdperk. Het faciliteert de lezende ‘boekenconsument’, maar stimuleert ook de creatie van nieuwe kennis en cultuur door de interactie tussen experts en bezoekers onderling. In verschillende ‘labs’ worden bezoekers uitgedaagd nieuwe skills te leren kennen; het FoodLab, WoordLab, DigiLab en ErfgoedLab. Misschien wel nog belangrijker is de interactie met de andere functies in het gebouw. Het gebouw krijgt schitterende reacties van bezoekers, de opdrachtgever en van de pers. “De […] LocHal Tilburg biedt een geweldige sfeer en talloze gebruiksmogelijkheden” aldus de Volkskrant in een 5-sterren recensie. Het NRC gaf dezelfde score en sprak zelfs over “het Centre Pompidou van Tilburg”. In de eerste maand kwamen er honderdduizend bezoekers en werden er al zo’n 500 nieuwe bibliotheekabonnementen afgesloten. “Traditionele bezoekers, nieuwe bezoekers, studenten, ondernemers, mensen die voor lezingen komen en voor muziek; echt een huiskamer voor iedereen […] “Je ziet en voelt hier wat cultuur kan doen in de stad en waarom het zo belangrijk is”, aldus wethouder van cultuur Marcelle Hendrickx.

Toelichting ontwerp

De Lochal is ontworpen als royaal publiek gebouw. De entreezone doet denken aan een overdekt stadsplein. Aan dit plein bevinden zich brede trappen, die ook als tribune worden gebruikt voor evenementen met meer dan 1.000 mensen. De trappen leiden de bezoeker door het gehele gebouw naar boven, begeleid door het licht dat binnenvalt door het glazen dak. Op de tweede verdieping vormen de vloeren en trappen een rondgang langs de historische glazen gevels en kan je verdwalen tussen boekenkasten om de rustigere lees- en werkplekken te ontdekken. Nog een verdieping hoger ligt het stadsbalkon, met een mooi uitzicht over Tilburg. De atmosfeer in het gebouw past bij een levendig stuk stad. Zowel de historische constructie als de nieuwe architectuur zijn opgebouwd uit robuuste materialen; zwart staal, beton, glas en hout. De oorspronkelijke vloer, met smeerputten en rails, maar ook de kraanbanen en imposante constructie zijn behouden. De imperfectie van de materialen draagt sterk bij aan de sfeer. Vloeren, kolommen en trappen tonen hun karakteristieke texturen, vooral als het daglicht erop valt, gefilterd door het draadglas van de gevel. Een grote ontwerpuitdaging was de balans tussen ruimtelijke kwaliteit en een constructief en bouwfysisch efficiënt gebouw. De gangbare strategie voor een groot, industrieel monument is het maken van glazen dozen die in de bestaande hal worden gezet. Hiermee zou echter de openheid van het gebouw verloren gaan. We hebben daarom gezocht naar alternatieven: De nieuwe constructie maakt gebruik van de draagkracht van de bestaande spanten - die zijn gebouwd om zware locomotieven te dragen – waardoor nieuwe kolommen tot een minimum zijn beperkt. Een slim installatieconcept met vijf klimaatzones houdt het klimaat in het gebouw comfortabel. Het grootste gedeelte van de hal is beperkt geklimatiseerd maar wordt op specifieke verblijfsplekken doelgericht verwarmd en gekoeld volgens het principe ‘heating the people, not the space’. De nieuwe architectuur bouwt voort op het monument 1932. De ruimtelijkheid van de hal wordt versterkt door nieuwe diagonale zichtlijnen. De oude samengestelde kolommen hebben abstractere tegenhangers gekregen. Zij functioneren als coulissen voor de zijbeuken van het gebouw. Zes enorme beweegbare textiele wanden accentueren de schaal van het gebouw, definiëren verschillende ruimtes en verbeteren de akoestiek. Zo wordt binnen alle openheid de beschutting geboden voor evenementen.